Absintalsem: veelzijdig, krachtig en klaar voor eerherstel

Absintalsem (Artemisia absinthium) is een erg mooie plant, daarom alleen al verdient hij een plaatsje in de (kruiden)tuin. Wel moet je hem een beetje in toom houden, anders wordt hij wat groot. Ook zijn zaailingen doen het goed en spoedig vind je ze overal. Het geslacht Artemisia uit de familie Asteraceae bevat zeer vele soorten, waaronder ook Bijvoet (Artemisia vulgaris) en Dragon (Artemisia dracunculus).

Ik vind hem erg overtuigend wanneer hij bloeit, de geur is erg sterk, bijna bewelmend en op dit moment wordt hij meestal ook geoogst. De concentratie aan inhoudsstoffen wordt hoger tijdens de bloei, en dan is hij dus op zijn bitterst.

Medicinaal is het een plant met een erg lange traditie en vooral door zijn gebruik in absinth is hij in opspraak gekomen. Het gebruik in alcoholische dranken dat toegelaten is volgens de Europese Unie is afhankelijk van het thujon gehalte. Recente onderzoeken tonen aan dat de invloed van het thujon gehalte in de vroegere absinth overschat is, en dat het “absinthisme” vooral te wijten was aan de alcohol. Eigenlijk zou de plant dus best in ere mogen hersteld worden na deze historische blunders.

In de volksgeneeskunde werd de plant al bij de Egyptenaren gebruikt als ontsmettend, stimulerend middel, als tonicum en als remedie bij koorts en pijnlijke maandstonden. Hippocrates beveelde het aan bij geelzucht; Plinius en Dioscorides beschrijven het extract als werkzaam tegen gastro-intestinale wormen. In de middeleeuwen werd het gebruikt tegen lintwormen en verder zijn er nog beschrijvingen te vinden die het hebben over werkzaamheid tegen zeeziekte, anti-katermiddel en zeker ook de stimulering van de spijsvertering, waarvoor het tegenwoordig nog steeds bekend staat. Ook Dodoens beschrijft deze vele toepassingen zoals de anti-katerwerking, de werking op de spijsvertering, lever en gal, maar ook de werking van een aftreksel met alsem om boeken en geschriften te beschermen tegen muizen.

                                                             afbeelding: uit Dodoens Cruijdeboeck 1554

De eetlustopwekkende effecten werden vroeger veel toegepast door het gebruik van absintwijn. In een recept van 1907 bereidde men het als volgt:

• 40 gram kruid en bloemen
• 40 gram goede brandewijn
• deze twee in een liter goede witte wijn laten trekken gedurende 4 dagen
• na filtering bekomt men de absintwijn

Echte absinth is iets heel anders, kort samengevat omdat men hier met een (alcohol-water) maceratie van kruiden werkt die men dan achteraf distilleert, zodat de alcohol en de aroma's overdistilleren en de waterfractie met bitterstoffen achterblijft. Nadien volgt de afwerking door een tweede maceratie met bepaalde kruiden en aanpassing van het alcoholgehalte.

De geur en aroma's van de alsem zijn ook geweldig als je het verbrandt en dus als wierook gebruikt, bijvoorbeeld een takje in je vuurkorf waar de hele tuin van geurt. Het is ook in de moderne hekserij een veelgebruikt kruid in een kruidwis, een bundel kruiden met een magisch doel. Het wordt in de magie als wierook gebruikt voor het versterken van paranormale krachten, in liefdesdrankjes en om geesten op te roepen.

Een andere toepassing waarvoor het kruid werd gebruikt vroeger was in geneeskrachtige bieren in de middeleeuwen, al dan niet toegevoegd tijdens of na het brouwproces. John Bickerdycke schreef hier in 1890 over voor het behandelen van koorts:

Wormwood ale for fevers:

Fever patients are recommended to drink during a period of thirty days days an infusion of clear ale and wormwood, githgrife, betony, bishop-wort, marrubium, fen mint, rosemary and other herbs.

Wormwood is absintalsem, githgrife zou mogelijk de giftige Bolderik (Agrostemma githago) kunnen zijn, betony en bishop-wort zijn namen voor Betonie of koortskruid (Stachys officinalis) en eventueel andere kruiden, marrubium is de Malrove (Marrubium vulgare), fen mint is hoogstwaarschijnlijk watermunt (Mentha aquatica), rosemary is rozemarijn. Hierbij kan je zien dat het niet altijd simpel is om op basis van een algemene naam van vroeger de juiste soort te bepalen. Zeker als men recepten gaat namaken van vroeger moet men goed opzoekingswerk verrichten.

Absintalsem is dus een erg traditionele en veelzijdige plant, waar men geen schrik van moet hebben. We mogen hem gerust koesteren!

Geraadpleegde bronnen:

Lachenmeier et al. J. Agric. Food Chem. 2008, 56, 3073–3081

EMEA/HMPC/234444/2008. Assessment Report On Artemisia absinthium L., Herba

Geo Davis. De geneesheer der volken. 1907.

Dodoens Cruijdeboeck 1554

http://wormwoodsociety.org

Scott Cunningham. Groene Magie, De verborgen krachten van het plantenrijk. Altamira-Becht. Derde druk 2010.

Stephen Harrod Buhner. Sacred and herbal healing beers, the Secrets of Ancient Fermentation. Siris Books, 1998.

http://oldenglish-plantnames.org

De herfst: zorgen voor ons energiepeil

De herfst is een seizoen waar men wel eens weemoedig van wordt. Enerzijds zijn er de prachtige kleuren en paddenstoelen waar men zich aan optrekt en vreugde in vindt, anderzijds is er het verschrikkelijk korter worden van de dagen en het besef dat men weer een winter gaat moeten doorstaan vooraleer verse jonge kruiden kunnen gevonden worden. Ook de afwezigheid van de bomen, die daar wat staan te slapen, en vrolijke trekvogels zoals zwaluwen helpt hier niet bij. De energie glijdt uit ons lichaam weg wanneer we het ons aantrekken, zeker als je kort bij de natuur leeft en vrolijk wordt van het contact met de natuur: de energie van bomen en planten, de vreugde van tuinieren, de constante aanwezigheid van frisse buitenlucht.

Even onszelf wapenen tegen een najaarsdepressie of een platte batterij kan zeker geen kwaad. Zelf gebruik ik in deze tijd altijd koninginnenbrij. Ik ben een HSP en kreeg enkele jaren geleden de diagnose CVS, waardoor ik erg op mijn energiepeil moet letten. Koninginnenbrij geeft mij een ongelooflijke energieboost, het is een echt topproduct uit de natuur, zeker als je het rechtstreeks bij een imker koopt. Ik krijg er altijd de energie van die ik nodig heb om vooruit te komen en noodzakelijke taken te verrichten op dagen dat het lastig is, of wanneer ik door een gebrek aan energie geen zin heb om iets te doen. Door de koninginnenbrij blijf ik actief, en een actief lichaam is volgens mij ook opgewekter en gezonder.

Je kan ook wat opgewekter geraken van lekkere kruidenthee, of door tinctuur of andere gebruiksvormen van kruiden. Uiteraard alles gebruiken met gezond verstand, na overleg met een deskundig iemand en eventueel onder toezicht van een arts, zeker als je het gaat gebruiken in een ernstige situatie. Maar dagdagelijks ter ondersteuning van ons gemoed zijn er toch wel een aantal kruiden die men vanuit wetenschappelijk oogpunt of door volksgebruik goed kan gebruiken.

Sint-Janskruid is zo'n kruid dat wonderen verricht, en is ondertussen ook al in vele vormen beschikbaar. Het is een kruid dat idealiter op het feest van Sint-Jan op 24 juni wordt geoogst. De zon staat dan op het hoogste punt, en daardoor krijg je een beetje de zomer in je tas, wanneer je er thee van zet. Je wordt er echt zonniger van, zo beweren ook wetenschappelijke studies, maar dat wisten de mensen vroeger al lang.

Ikzelf zet in de donkere maanden wel eens graag een theetje van gedroogde kruiden waar ik vrolijk van word en waarmee ik de zomer associeer, zoals rozemarijn, basilicum, salie of tijm. Dat doet me denken aan de lange avonden met barbecue en een glaasje wijn of een goed biertje. Wat groene thee is altijd opwekkend, en ook engelwortel of kamille kunnen zo zalig zijn. Kamille is ook weer een echt zonnekruid, wat de zomer in je leven brengt.

Uiteindelijk kunnen we door kruiden te drogen en te verwerken de zomer vangen en in een potje steken. We kunnen er dan het hele donkere seizoen van genieten en er ons leven aangenamer mee maken. De vorm waarin we die kruiden gebruiken verschilt nogal. De een drinkt liever een kruidenlikeur, de ander liever kruidenthee. Zelf hebben we in het voorjaar ook een lekker kruidenbier gebrouwen, waardoor we nu nog het prille voorjaar in ons glas proeven.

Hou je energiepeil in de gaten in dit seizoen en verzorg jezelf! Geniet van de oogst van het voorbije lichtseizoen en denk er eens rustig over na in de steeds donker wordende herfst.

Het najaar verrast ons

Het is weer een tijd die ons overvalt... Het najaar is er ineens en nu beseffen we dat er nog heel wat werk is.
Ik zag daarnet dat er nog wat kruiden in onze kruidentuin kunnen geoogst worden voor het te laat is. Binnenkort is er natuurlijk wel de tijd dat we wortels van planten kunnen verzamelen, maar nu gaat het toch nog net om die laatste bladeren en bovengrondse delen te verzamelen. Elke dag gaan ze wat achteruit, de winter zal ons verrassen. Nu de tijd komt dat we terug naar binnen gaan keren, zowel wij als de natuur, is er weer hetzelfde plan als elk jaar: volgend jaar laten we ons niet verrassen door de herfst.
Het is natuurlijk wel een speciaal seizoen. Een overgang die kan tellen. Mooie kleuren in de natuur, met wat zin voor drama. Nog even verkleuren voor ze in rust gaan, dat doen de bomen. We weten dan dat de kortere avonden eraan komen, dat de kruiden niet meer groeien, en dat we dus alles wat er nog rest moeten inmaken en opslaan om in die donkere winterperiode te kunnen gebruiken. Dat doet de natuur ook. Meerjarige planten slaan reserves op in de wortels, eenjarigen maken zaad en sterven af.
Goed. Aan de slag nu.